"Obezite Cerrahisi Olmak Tek Başına Yeterli Olur Diye Düşünmüştüm"

Obezite yıllar içerisinde artış gösteren ve çocukluk yaşlarından itibaren görülme sıklığı artan bir sağlık problemidir. En temel tanımlarından biri olan “Sağlığı bozacak düzeyde aşırı yağ birikmesi” olan obezite birçok başka hastalığı da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle “obeziteyi tedavi etmek” farklı disiplinlerin ortak konusu olmuştur. Tedaviye yönelik çalışmalar da bu nedenle güncelliğini hep korumaktadır. Bunda obezitenin oluşumunda çeşitli faktörlerin olması ve psikolojik açıdan da bazı “bağımlılıkları” barındırmasının büyük etkisi vardır. Bunlar tedaviden alınacak sonucu güçleştirebilir.

Obeziteye yönelik tedavi yaklaşımları çeşitlenmekle birlikle obezite cerrahisi de son yıllarda güncelliğini korumaktadır. Uzun yıllar obezitenin hem fizyolojik hem de duyusal yükünü taşıyan insanlar için obezite cerrahisi büyük umutların ve beklentilerin bağlandığı bir yöntem olabilmektedir. Bu yazıda obezite cerrahi sonrası hissedilebilen hayal kırıklıklarından ve bunlarından sebeplerinden bahsetmeye çalışacağım.

Ameliyat olmanın tek başına yetmediğinin görüldüğü ilk alan yeme davranışı ve yeme davranışına bağlı konulardır. Yeme davranışını kontrol etmek, düzenlemek, planlamak ve gözlemlemek; açlık ve tokluk duygularını ayırt edip bunlara bağlı olarak ihtiyaçları gözetmek insanın kendi bedeniyle kurduğu ilişkide önemli bir yer kaplar. “O kadar ameliyat oldum, bunları düşünecek olsaydım neden cerrahiyi tercih ettim!” bir isyan etme durumunu yaratabilir. Bu konuda obezite cerrahisine “sihirsel” bir anlam yüklenebilir. Beklenti kimi zaman “Obezite cerrahisi öyle bir şey olsun ki üzerimdeki tüm sorumluluğu alsın” yönündedir. Bedensel, duygusal ihtiyaçlar ve insan gelişimi bir dinamik içinde değişkenlik gösterirken, bu yöndeki beklenti gerçeklik ile uyumlu olmayabiliyor. Yeme davranışı ve yeme davranışı etrafında şekillenen konular her insanın kilosundan bağımsız olarak kendi sorumluluğundadır. Hatta obezite cerrahisini seçmiş olmak belli bir dönem yeme davranışı konusunda daha hassas ve özenli olmayı önceliklemek demek yanlış olmaz. Öte yandan günümüz insanı obezojenik çevre (obezite yol açan fiziksel koşullar ve besin içeriklerinin yüksek kalori barındırması) etkisinin olumsuzlukları ile mücadele ederken yeme davranışının sağlıklı olması için aktif rol oynamaktan başka seçeneği de yok gibidir.

“Dengede olmak” için sadece obezite cerrahisi geçirmiş olmanın yetmediğini görmek bir diğer noktadır. Denge deyine uzun yıllar gündemi kilo vermek olan kişiler için belki de ilk akla gelen tartıdaki ve beslenmedeki dengedir. Bir yandan da duygusal açıdan stabil, dengede hissetme durumu var. Cerrahiden sonra sağlıklı bedeni korumak, beslenmedeki öğünler arası dengeyi sağlamak yine kimi zaman cerrahinin görevi olarak görülebilmektedir. Halbuki bedensel ve duygusal dengeyi gözlemlemek, yolunda gitmeyen şeyleri tespit etmek, her anlamda daha dengeli hissetmek kişinin kendi kendini izlemesine, takip etmesine bağlıdır. Nasıl ki belli sebeplerden insan vücudundaki sıcaklığın artması ateşin çıkmasına yol açıyorsa ve vücut sıcaklığı takip edilip tedavi için belli bir plan izleniyorsa; beden ve ruh sağlığında yolunda gitmeyen şeyler takip edilmelidir. Bedende yolunda gitmeyen bir şey ruhsallığı; ruhsallıkla yolunda gitmeyen bir şey de bedeni etkiler. Bütüncül açıdan sağlıklı ve dengeli hissetmek için her ikisine de önem vermek gerekir.

Obezite cerrahisi sonra ilişkilerde yaşanılan zorluklar, hissedilmeye devam eden olumsuz duygular, iş yaşamı ile ilgi meseleler “ameliyat olunca düzelecektir” deyip bazı noktalarda tek başına bunun yetmediğinin görüldüğü konulardandır. Obezite cerrahisi ile fazla kilonun verilmesi yaşam kalitesini arttırır. Hayatta birçok şey eskisinden farklı olarak daha konforludur. İnsanı daha rahat hissettirir. Artan yaşam kalitesi duygusal açıdan da daha iyi hissedilmesine vesile olabilir. Fakat ilişki kurmaya, yürütmeye yönelik bilgiler ve kaygılar bebeklik dönemi itibariyle oluşmaya başlar ve yetişkinlik hayatına taşınır. Sadece kilo verme ile yolunda gitmeyen bir ilişkinin rayına gireceğini düşünmek, ilişkilerde hissedilen güvensizliğin zayıflamak ile azalacağını ummak sonrasında hayal kırıklığı yaratabilir. Daha sağlıklı ilişkiler kurmak ve yürütmek, her türlü ilişkide güvende hissetmek, duygu ve düşüncelerine güvenebilen bir insan olmak için tek başına ameliyat olmak yetmeyecektir. Bunun için duygu dünyasında bazı değişimlerin olması gerekir. Psikolojik ve psikiyatrik destek duygu dünyasındaki değişimleri sağlar. Psikoterapi çalışmasında olanlar da bilir ki psikoterapi uzun bir süreçtir. Bir şeyler hemen ve hızlıca değişmez ve tıpkı ameliyat olmanın tek başına yetmemesi gibi terapiye de sadece “gidip geliyor” olmak yetmeyecektir. Duygusal değişim açısından ne kadar istekli olunduğu ve kendiyle ilgili ne kadar sorumluluk aldığı önemli rol oynar. Özellikle obezite cerrahisinden sonra yolunda gitmeyen evliliklerin düzelmesi umudunu taşır hastalar. Muhakkak obezite cerrahisini bir şeylerin tamiri onarımı vesilesi olarak görüp karşılıklı bir çaba içinde olup ilişkilerini yoluna koyan eşler de vardır. Bu yine sadece ameliyat olmuş olmakla ilgili değildir. İçinde duygular, duygusal ihtiyaçlar, nasıl bir hayat yaşamak istendiği ile ilgili konuları barındırır. İnsani ve ilişkisel bir çaba konur ortaya. Yoksa ameliyatın sihirli değneği bunu yapmaz.

Uzun ya da kısa fark etmez, sağlığı bozacak düzeyde fazla kilo ile yaşayan insanlar için onlarda kaygı uyandıran obezite cerrahisini seçmek, beraberinde birçok hayali ve beklentiyi de getirebilir. Zihinlerinden her türlü beklenti ve hayal geçebilir. Önemli olan bunların hangileri hayat gerçekliği ile uyumlu ve hangileri değil ayrımına varabilmektir. Ayrıca gerçekleşmesi istenen bu beklentilerden hangileri için inisiyatif alınıyor, hangileri için alınmayıp bu başka şeylere yansıtılıyor fark edilmelidir. Obezite cerrahisi size hayatta bir şeyleri yapabilmenizin kapısını açabilir. O yolu kullanıp kullanmamak, hangi yöne gideceğinizi seçmek sizin ellerinizdedir.